O nakhlo kurko dikhlem seria importantno aktivitetoa an I Makedonia, sa fokusea an I tema integracia e Romenge. Ko akala aktivitetia sine konektirime thaj ki ministersko konferencia bašo Paščimalo Balkani  e politikenge so si konektirime e Romencar, konsultativno mitingo maškar  Konsil Eurpakro  thaj romane NGO em oficialno starti e Fazake 3 taro proekt Integracia e Romenge. Dopherd o purano – nevo proektiriba e legarutnenge tari Europakiri Romani Fondacia ali ki terensko vizita. Akala aktivitetoa denge aktivitetoa baši situacia e Romencar sar an I Makedonia agjaar thaj buvleste ko regioni.

Ki percepia taro rezultatia akale aktivitetenge sako amender šaj te arakhel pe ko droma so hulavena pe ko riga taro optimizmo, pesimizmo thaj realismo.

Sako scenario dela specifično ilustracia bašo rizika thaj šajdipa  solea arkahel pe I integracia e Romengiri.

O optimistikano scenario dikhel harmonia ko zorikeriba ko kherutne thaj internacioonalno faktoria ki progresia ki integracia e Romenge, odova si sar konkretno progresi, importantno dialog em čačučtni konekcia e hangnacar taro Roma ko kreiriba politike. Numa akaja pink percepcia but droma khvela pe e surovo realiteta taro tereni.

Avere rigatar  pesimistikano scenario salde kašuke dikhela sar institucinalno dendo lafi ačhola phanlo ko konferencisko hale. Akava scenario ikerel  status quo , kote I romani jekhin majodoriga arakhel pe e sistemsko diskriminacijaja, em marginalizacia.

Nekote maškar si  scenario taro realiteto, Akate arakha amen nadžanlipaja jail felerično percepcie taro  džovaplime e romane pučibaske, proektoa dizajnirime taro upre primal tele finansisirme taro generalno direktorati ko buvljaripa e EU (DG NEAR) em reciklaža e purine ideenge em plana tari rig e Eurpakere Romane Fondaciake. Akava scenario reflektirinela  diferencie maškar I retorika thaj I akcia, majbut maškar okola so si ko legaripa em kola so keren olencar buti em ačhona ko sistemsko pučiba.,

But pesimistikane si I notacia kaj e themakere institucie an I Makedonia sar em ko avera thema si impotentno kana kerel pe lafi efikasno faisaleske e romane pučibaske. E Europakiri Komisia thaj Europakoro Konsil trujal so si len šukar nietia  but droma hramosarena dijagnoze thaj terapie greška pacientenge. Ko maškar vakti I Europakiri Romani Fondacia kaskiri misia si ma te ovel marginalizirimi I romani jekhin džala te rodel takati taro  trušale.

O aktiviteta persi kurko angje desave impresie, Majnaglal  Ministeriumi baši socijaln politika an I Makedonia dikhel pe kaj nane len fundamentalno haviba ki funbdamentalno forme em ko si čačutne faktoria  ki romani politika. Akaja diferencia maškar EK, SE thaj I Europakiri Romani Fondacia sikavel sekiracia ok si kompetentno okolenge so den ape politikane džovaplipa so direktno akceptirinen e Romen.

Dujto  o Romane NGO ola panda si fokusirime ko proektoa. I konfuzia maškar  programe, proektoa thaj politike ko nacionalno, lokalno thaj internacionalno nivelo si porblemi so sako drom ovela. Akaja konfuzia člhinavela o efekti tar NGO te šaj keren trampe ko maškar em lungo rok.

Ko agor ikljol simbolično slika tari Europakiri Romani fondacia em  terne tari Avaja savore uravde ko maslinovo green majce. Trujal I simbolika trubul te ovel da fundavne akcie em politike savakteskere efekta. I Avaja nane klar kotar avena em kana ka aven em nane saste jasno so ka ovel kana ka resen. Neko dela kritike kaj but sporo resena, aver vakeren kaj si našavde, jail ka našavgjoven ko lavirinti taro aktivizmi  si li politikano jail civilno. Te vakerav kaj o civilno aktivizmi Hardžingja dži akana 20 berš te paj čhivel romen ko themakere institucie. Akana isi trendi ikljon taro themakere institucie em džan ko internacinalno organizacie . Iklol kaj siem sine naivno kaj  Roma te khuvgje k themakere institucie ka iranen ikultura, em I percepia e themakiri premal  Roma. Numa bibahtake nane baš agjaar.,

Sar konkluzia  persi kurkeskere aktivitetia an I Makedonia angje peja sar fonia  tari galama em improvizacie, sare kosem si motivirime tari fundamentalno eneregia, a odola si finansisko resursia. Te šaj čače kera progresi ki Romani integracia trubul te dža podur taro normalno gestoa thaj tiknevakteskere proekta, Imperativ sit e ikljova ko agor e fundamentalno faktencar tari sistemsko diskriminacia  em te kera buti ko politike so ka zojrakerel I romani jekhin em te len than saste aktivitetia an  saositnipa, Salde tegani ka šaj čačutne te trampina I “khand e lovengiri” hošipaja kaj kama progress thaj respekto.

O autori si Izvršno direktori ko InSoK em kotor taro Netvorko sistemsko faisalenge em tari Nacionalno Romani platforma

Ki akaja reakcia tari Nacionalno Romani platforma an i Utarali Makedonia thaj lakoro koordinatori Zoran Dimov iranel pe ki jekh tema a odova si i Sevdža ki konekcia tari implementacia e vizitake tari DG NEAR thaj o Roman konsiliari an I Republika Utarali Makedonia. Ko lil maškar aver odothe notirime si:

Respektirime  komesar Varheji,

Pakajava kaj akava lil ka arakhel tumen ko šukaripa. Hramsarava te sikava Amari hor sekiracia ki akana siga kerdi vizita e romane konsiliareske taro Generalno direktoriati ko diskusie bašo buvljaripa DG NEAR an I Utarali Makedonia. Akaja vizita kergja nekobor but riziki pučiba em rodaja tumari sama em intervencia.

 Sar lideri e Nacionaln Romane platformake em  organizacie NGOO an I Utarali makedonia pakjava kaj si miro džovaplipa te kera ko interes o niamia e romane jekhinake

An I Amari them. Trubul te vakerev baš kntinuirim thaj natransparentn legaripa so sikavgja  konsiliaro Romane pučibaske I rajona Marta Garsia Fidalgo ko vakti tari lengiri vizita., Trubul te vakerav kaj sium sine ki sako vakti komunikacia em koordinacia e romane pučibaske soske si man em e mail faktia.

Jekh taro fundavutne principia so del suporto an  politike tari EU konektirime si em I inkluzia e Romengiri em o imperative ko čačutne konsultacie e romane organizaciencar.

Numa namotivirime si kana notirinela pe kaj ko akala kerde mitingoa ikerde tari I rajona Marta Garsia Fidalgo na ikergja pe ko sasto principi, Ko than odova oj salde dikhlja pe nekobore reprezentatoncar taro Romane  organizacie a zamukhlja buteder aver poiskusno romane organizacie, Akava selektivno akcepcia kerel serizno problem ko transparentnost  em napristrasno orientacia ki integracia maškar I bukjarne ko DG NEAR em  romane NGO.

O Konsekvence asavke aktenge si importantno, Akale debakloa ma te ovel konektirime buvle listaja tar NGO romano sektori j rizikujnela te čhinavel  hangoa taro akala romane organizacie so keren buti beršencar ko romano interesi, Akava na salde so randela  kredibiliteti e Europakere Komisiakoro numa em teljakerel  efekti amare bukjakoor em  rizikoa so isi ki romani jekhin an I Makedonia.

Dopherdo asavko selektivno akcepcia isi zijani upral I koordinacia  ko komunikativno kanalia maškar  bukjarne ki Delegacia tari EU an I Makedonia I efikasno komunikacia thaj koordinacia maškar  institucie tari EU em o lokalno reprezentoa si imprtantno amar e target bukajke. Kana nekobor lidera taro NGO del pe lenge prioriteto odva kerel baro hulavipa em peravela  motivi te resel e progresi.

Odoleske akale problemenge kamaja te faisalkeren pe akala pučiba ko andrune pervazia tar GD. Trubul imprtantno te ovel pe transparentno em majinkluzivno aktiviteto e Romane NG sektorea respektiribaja o diferencie ki romani jekhin.

Havaja kaj I EK kerel buti ki promcia ki inkluzia e Romenge thaj lačharipa o šartia dživdipaske k Roma taro Paščimalo Balkani analogno em  Roma tari Utarali Makedonia,

Te šaj avel pe dži ko odova imperativ si kaj amare interakcie te ovel transparentno em putarde em inkluzivno. Pakajaja kaj ka keren aktia te lačharel pe I situaciua em te ikeren  principi so ka legaren ko amare barabutne unume napia.

Mangaja te ovel tumen dži ko džanlipa te ovel putardo dijalog em transarentno komunikacia ko amaro lobi  em akava lil te ovel editirime sar putardo lil  dži ko eurokomesar buvljarpiaske em ko mediumsko kanalia an I Utarali Makedonia.

Šukrikeraja ki tumari sama akale bukjake . Udžaraja konstruktivno rezolucia so ka zojrakerel amaro partnerstvo ko progresi e niamenge em šukariba e romane jekhinake an I Utarali Makedonia.

Respektoa

Zoran Dimov Koordinatori e Nacinaln Romane platformake sn I Utarali Makedonia

26 septembro 2023 berš