O Hadži Balaj , si čhavo tari Šehrije Balaj , em panda dela pe godi ko 5 maj 1999 berš . O dive sine khamalo, a I Šehrije kerel sine hajbaske e familiake, vakerel ov.
Na sine varo , em ko odola phare divesa taro mariba ko Kosovo olende na sine len but bukja.
Taro jekh drom šungja pe phajrariba ko pašipa olengere khereste ko gav Blagaje, komuna Peć, a I Šehrija so sine ko kher , khedingja sa e čhaven andre em vakergja olenge ma te ikljoven avrial.
Palo odova vordona tari srpsko policia parkiringja pe ki olengiri avlin em šatr džene ki uniforma sar policajcia legargje oleskere daja ko nadžanlo drumo. Kana irangja pe rakjate , oj sine saste ratvardi em modrice ko sasto trupi.
Ko 2013 berš , I Šehrije Balaj , uli avgo romni ko Kosovo ,so ko Beograd sine svedoko bašo akava seksualno teroro. Oj dengja piri vakerin ko vakti ko krisiba tasro nekanutno komandanto e Jugoslaviakere askereske, Toplica Miladinović em deš aver askerija , so sine došeravde bašo maribaskere bibahtalipa em teroriziriba kerde ko gava Ćuška, Pavlan, Zahać em Ljubenić, ko region Peč.
Ko masek april thaj maj 1999 berš ko akala gava sine mudarde paše 100 civilia.
O manuša so kergje akala bibahtalipa sine preperutne tari 117 interventno void taro Jugoslaviakoro asekri, popendžarde sar “ Šakalia” . Olengoro komandanti sine o Nebojša Minić, anavkerdo sar “ Mrtvi” . O “Šakalija” na sine formirime ko maeripa ko Kosovo; olende sine len kerdo angleder but bibahtalipa ki Bosna thaj hercegovina em ki Hrvatska.
I Šehrije ko vakti taro krisiba , identifikujngja trin persone – o Srečko Popović, Boban Bogičević em o Dejan Bulatović.
Majanglal ko 2014 berš odoja grupa taro “Šakali” sine krisime barabutne 106 berša phanlipa, ama I Apelacia ki Srbia peravgja akaja decizia em irangja palem akava akti ko aver krisiba.
Ko maškar vaketi ko septemvri 2018 berš palo lungo nasvalipa taro pherdo diagnoze I Šehrije Balaj muli.
O kriso ko Beograd na sine le kapacitetia te arakhel sasti protektiva e viktimenge em e svedokonge taro vakti ko krisiba taro “Šakalia” , em na arakhlja lenge sar konsilodeiba jali suporto , vakerel olakoro čhavo.
Oleskiri daj ni taro Kosovo na reslja te lel suporto jali lovengoro suporto. Olakoro svedočiba bašo seksualno terori na irangja but I sama. Oj nikana na arakhlja pe ki lista taro nesave kosovakere NGO organizacie, so dela sine suporto e viktimenge taro maribaskoro seksualno terori.
Oj na reslja ni te resel status taro viktimi e seksualno teroreske ko pervazia taro implementirime proekto taro kosovakoro govermento , so del sine te keren aplikacia e viktimenge sar masekoskiri penzia taro 230 eura, kana ka verifikujnen pe sar viktimia.
Oj apliciringja ama ko pučiba sine li dikhli olakiri aplikacia, taro govermenteskiri Komisia so kerel verifikacia e statuseske sar viktimi taro seksualno teori na mangle te den antovrto em te vakeren.
Prekal o kosovsko kanoni , status viktimi taro seksualno teori , špaj te resel persona so sine kerdo seksualno atako ko period maškar 27 fevrurai 1998 berš (kana počmingja e maribaskoro konflikto), thaj 20 juni 1999 berš ( kana o srspko askeri , palo NATO bombardiriba iringje pe taro Kosovo).
Ama o kanoni na sine le akti dži kote o viktimi merel ko vakti kana startujnel o proceso tari verifikacia jali sar rezultati taro kerdo atako, o membria tari paše familia te len akaja penzia.
„Kana o viktimi ka merel , odolea merel em o status so rodela “ vakeren taro BIRN, I Mirlinda Sada, o president tari Medica Gjakova, NGO so dela sastipaskiri em ekonomsko suporto taro viktimia taro seksualno terori so si kerdo ko maribaskere konfliktoa ko Kosovo.
Oj akcentirinela kaj o kanoni trubul te trampinel pe , a olea ka oven akceptirimeem okola so akana mule , em ka valjani te thavdel o pandžberšengoro period te aplicirinel.
Oj dengja o pučiba e personenge (taro albansko em romano nacionaliteto) so sine duj droma viktimia taro seksualno terori , jali ko vakti taro konflikiti sine seskualno atakujme taro Srblie, a palo o konflikto taro Albancoa.
„Isi amen viktimia so sine seksualno atakujme taro o duj roga , em taro srbikane šastrale formacie em taro Albancia. Isi em aktia kana o viktimia vakeren kaj sine seksualno atakujme taro Srblie, ama daran te vakeren kaj em o Albancia kergje lenge odova” vakerela oj.
“Legarel sine pea e maribaskiri trauma”
I Ardijana Šala socijalno psihologo, so fokusirinel pe ko konfliktengere trauma em seskualno atakoa , vakerel kaj o persone so apliciringje bašo sastus viktimia taro maribaskoro seksualno terori , udžarena but lungo vakti te dikhel pe olengiri aplikacia em te anel pe definitivno decizia olake.
Oj dopherela kaj verifikujnena salde okola aplikacie so sine len seskualno terori angleder 20 juni 1999 berš , o legaripa ignoririnela e avere viktimen.
„Gindinel pe kaj o butipe taro o viktimia taro askereskoro seksualno atako , so sine kerde palo 20 juni, preperen e minjoritetenge (naalbansko) etnikane grupe, em odoleske e vakteskoro period trubul te iranel pe” vakergja oj.
I Salih Nikci, so sine svedoko ko krisiba taro “Šakalia” duj droma dengja vakerina anglal o kriso ko Beograd, bašo mudaripa oleskere jerienge em deš aver civilian taro gava Pavlan, Čuška, Zahač em Ljubenić. Ov pakjala kaj oslekoro svedočibe na sine saste dendo soske na kergja lafi bašo seksualno teroria.
„Me romeske si najphare so kerel lafi bašo kerdo seskualno atako upral o džuvlja. Sare amen so sine amen svedočiba , džana sine bašo akala aktia , ama našti sine te vakera olen , trujal so sine amen šajdipa te vakera odoleske” vakerel o Nikci.
Numa duj Albanke so sine svedokia ko akava krisiba resle status viktimia taro askereskoro seskualno atako.
O Halit Gaši , panda jekh svedoko ko akti mujal o “Šakalija” kaskiri paše familia sine mudardi ko Pavlan, akcentiringja kaj o Romane džuvlja so sine viktimia taro seksualno atako , sar so si I Šehrije, na resle bari sama”sebepi olengoro nacionaliteto”
„Džanav olakere aktoske . But bibahtake si si so ulo olaja em ko vakti taro konflikto em palo o konflikto” vakerel sine ov.
„Oj duj droma avili akate (ko Beograd te ovel svedoko) em odova sine but phjareste olake. Jekh drom kolabiringja anglal o kriso em legarge ola ko hospitali. O dikhiba okole personencar so kergje lake o seksualno atako em palen te vakerel sa odova anglal olende olake sine but phareste” vakerel o Hadži.
Ov dopherel kaj oleskiri familia em avdive da si but phareste te iranel pe ko odola momentia so chidela sine oleskiri daj.
“Oj muli bibahtali, soske soske niko olate na verifikujngja la kaj si viktimi, na dengje la ni suporto trujal so sine svedoko ko kriso” vakerela ov.
Link: https://balkaninsight.com/2019/11/19/kosovo-roma-woman-died-in-despair-after-war-rape-testimony/
