Akava artiklo si kotor kotar o Breaking out: Paramiče kotar o Romano zuralipe specialno raporto, prezentirimo kotar e Romani Fondacija vash Evropa.

Pe jekh tato dives e Juniesko, jekh grupa ternimata romane ćhude pes upral e equàcie e khìmikane gatisarindoj pes vaś buti savi o Bulgarikano sastipasqo sistemo marel pes te pherel: doktorura, nasvale, dentistura thaj farmacevtura. E studentura phiren ko kurso vash e Bulgariake rigorozno admisiakere egzamenura vash e medicinake shkola, organizirimo kotar o Trust for Social Achievement, TSA, jekh Sofia-bazirimi nonprofitno organizacia savi zhutil e bibahtale komuniteten.

But vrjama ekskludirime katar maj uči edukacija thaj profesionalno kariera, e terne Roma — jekh marginalizirime etnikani grupa savi kerel karing 10 procentura katar e Bulgarijaki populacija — maj but thaj maj but arakhen oportunitetura ande thana save sas varekana sa numaj avri-limitirime.

Si jekh trendo savo źal maj dur katar i medicina — numaj kana avel kaj o sastipen, o Romano medicinako personalo na numaj phagel jekh nevo fieldo, von den atùnći vi jekh desperatno trubujipe.

I Bulgaria si la jekh problemo e brain drain-esa sar e terne profesionalcura si astarde katar e laćhipenata te keren buti ande maj barvale thema. Akana o gin e doktorengo si opral o EU-esko averažo, von si maj but koncentrime ande bare forura, thaj si skurto ande ključne specialitetura, sikavel jekh nevo raporto kerdo katar e Evropaki Komisia. E Bulgaria si vi jek anda EU-thema kaj si maj cera sjuksköterskor, khetanes kusa Latvia thaj Grecia.

“[O programo] kerel doktoren, nasvale thaj dajake saven si but trubujipe, maj but ande cikne forura,” phendas o Miroslav Angelov, jekh kardiologo ande Sofia savo kerdas pes doktoro palal so nakhlas jekh angluni edicia katar o treningosko programo.

“Akala manuša si o čače paruvipnaske manuša,” phenda o Angelov.

Link: https://www.politico.eu/article/roma-community-doctor-medical-school-bulgaria-healthcare-system-higher-education/?utm_medium=social&utm_source=LinkedIn&fbclid=IwY2xjawG7t_9leHRuA2FlbQIxMQABHab1j10eUlvS3CCgnOxsTR8EOlcHH3sryA7DF8hpc36BOseFRMJBX-w6Fw_aem_safCgAw5GmQqf1VNMT-APA

O nevo kanoni pa fundavno edukacia, savo trubul te avel adoptirime katar o Parlamento dži ko agor e beršesko, ka avel ande leste jekh paragrafo savo na mukhel e studentos te paruvel e škole, numaj te paruven e dada thaj e deja piro bešipnasko than vaj adresa. Sar jekh taro mere te nakhavel pe segregacia e romane studentongi, odova sikavgja i ministari baši edukacia Vesna Janevska, savi avdive sine ani Bitola.

“Raštra na kerel segregacia, numa fizičko ulavipe e averčhande etnicitetengo, ko svako taro Roma thaj Makedonia, si rezultati taro tradicionalno dživdipa ki Makedonia thaj odova valjani te lel pe ko dikhibe. Ame zumavas vi te phenas kado kaj e krisi ando Strasbourg. Numa siguripaske amen ka kera disave mere, odoleske ano nevo Kanuni bašo fundavno sikljovibe, savo ka avel ki zor sigo palo nevo berš, mangaja te paruvel pe o rezoniribe ko disave foria, na numa ko Shtip thaj Bitola, thaj transferiribe taro jekh ko aver si zabranime te na džal e familija ko aver adreso. O sikavne ka len treningo thaj amen ka implementirina programia e siklenge, po lokhes ka lačhara akava problemi”, vakarga o Janevska.

Ko Decembro 2022 berś, o Evropako Krisi vaś e Manuśkane Xakaja kerdas decizia mamuj o OU "Gjorgi Sugarev" katar i Bitola thaj o OU "Goce Delechev" katar o Shtip kaj von phagerde e ćhavorrenqo xakaj vaś na-diskriminacia anθ-i relacia lenqe xakaja vaś edukacia, odolesqe trubul pe akaja segregacia 38 afektirime familienge dine len škoda kotar 1.200 eura, ja totalno 45.600 eura vash e duj škole.

Ko avgusto akava berš, o Bazikano Civilno Krisi ano Skopje arakhlja krisakere verdiktija kaj o Guverno, Ministeriumi baši Edukacija thaj Sciencia, Ministeriumi baši Buti thaj Socialno Politika, Ministeriumi bašo Sastipe, Themesko Edukacijako Inspekcija (DPI), o Komuna Bitola thaj Komuna Shtip, kergje diskriminacia upral čhave – Roma ano edukaciako procesi. Ande duj shkoli sitjon majbut romane chavora thaj si intrego romane paraleli.

E krisa dine larmo e themeske, e komunenge thaj e shkolenge te len e mesura te ashaven e diskriminacia.