Zoran Dimov - Mli kolumna

Kolumna taro Zoran Dimov: Ko starti tari statistikani operacia – Popis isi 10.000 Roma pobuter

Palo ando Kanoni bašo o popis ki amari them em čhivdi signatura sar Deklaracia taro Presidento e themakoro Stevo Pendarovski, klar si kaj palo saste 19 berša  ka ikerel pe akaja statistikani operacia ki amari them.

Ko jekh akaja statistikani operacia ko sa normalno thema lela pe sar opcia em referentno informacia  ko pkani keriba reforme em strategie ki ekonomia  em aver parametroa. Numa amende sako drom akaja operacia dikhela pe sar politikano atributo em konotacia.

Odova si akgjaar soske em prekal o Ustavi e Makedoniakoro garantirinela etnikani akcepcia ko sa o umalja. Em odma počminen o kalkulace em esapina kobor si odova numero. Sako „iranela“ ki pli rig . O akcento akale mire kolumnake ka ovel i –Romani jekhin!. Kobor siem čačutne? Aso o džiakanutne rodaripa,, kerde analize sar nacionalno agjaar em internacionalno karakteri o Roma si jekh taromajmarginalizirime jekhina sar ki lumia agjaar analogno em akate ki amari them. Premal o raporto taro UNHCR em olengoro rodaripa sar majtele peravde bizo themutnipa si baš o Roma, Aškalie em Egipkjania thaj o romane čhave.

Prekal nesave percepcie odova numero si paše 10.000. Ko jekh ki akana implementirimi akcia taro MTPS em o Ministeriumi baši Jurisdikcia ko sig vakti ki procedura te resel pe personalno dokumento em evidentirime, bašo themutnipa ko sistemi khuvgje em 599 Roma. Ko akana sig vakti notirimi vakerin ko jekh intervju taro lideri taro DUI o Ali Ahmeti, vakergja kaj bizi themutnipa si paše 3.500 manuša kote procentualno majbut olendar si Roma!

I šukare pendžardi praktika „asimilacia“ e Romengiri ko aver nacionalitetoa sar so si (makedonmsko, albansko, khorani ) thaj deklaririme ko abro numero sar Aškalie jali Egjipkjania realno o numero e Romengoro ko nacionalno nivelo si but pobaro numa okova so si taro 2002 berš – 55.000 Roma . Faktea kaj si but „bizo themutnipa“ odova numero ko starti bajrola ko 10.000 Roma.

Te kergja pe em i kampanja so hazrkerena la o Biradžakoro romano sektori pendžardo sar „Netvorko taro sistemsko em savakteskere faisalia“ a anavkerdi sar „Ma ladža, ma dara – Vaker deka sian Rom“, tegani pakjala pe kaj motivirime akale parolaja em o nacionalno optimalno numero deklaririme Roma so ka resel ko agor tari akaja statistikani operacia ki Republika Utarali Makedonia dživdinena paše maškar 75.000 – 80.000 Roma a lendo sumarum o numero thaj Roma so si avrial tari i them ko stranstvo odova numero šaj lokheste avel pe em dži ko 100.000 Roma, em odolea ka ove trinto aso o numero taro nacionaliteto ki amari them , Dži kote barjrola i i gind ki korkoroidentifikacia m e thema si la sensi te faisalkerel o problemia em te lele pe sa o faktoria , miri tromali opcisko numero Roma ki them šaj te ava em paše 4% taro sa o dizutne so dživdinena ki them . A o numeria amende premal sa dži akanutne paraktike  nane salde statistifikane informacie , numa em garantirime benefitoa premal o ustavi e themakoro. Sar ka ovel ka sikavel o vakti so avela. Numa me palem bešava palal i parola „Ma ladža, ma dara – Vaker deka sian Rom“. Me mislinav kaj si redno agjaar te kera.

Kolumna taro Zoran Dimov: "I Programa Pedagoshko asistentia, valjani lake te resel em institucionalno themakoro suporto"

Faktea  taro pozitivno em lache trampe ko edukaciakoro sistemi ki fundavutni edukaciasa ki Republika Utarali Makedonia em djanlipaja o momenti ko progrersiu e edukaciakere sistemea ko majtikne em avutnipa amare themake - o chave dji ko Ministeriumi bashi Edukacia - MON thaj aver relevantno institucie lache si te den poiri gind akaleske:

I Programa " Pedagoshko asistento e siklenge ki fundavutni edukacia e barenge em sertifikatea taro COV a implementirime taro "Romano Biznis Centro ki Makedonia - Skopje" legarde taro profesionalno edukaciono persone  so si len rezultatia (Pedagogo thaj Psihologo) si profesionalno rpograma targetea dejba suporto e siklenge ki funbdavni edkuacia ki sasti them.

I programa si ktorvale em detalno kerdi upral i funda taro sa edukaciakere parametria  a resarinaja te kerel pe praktika em formiriba profesionalno pedagoshko asistentoa te demn suporto e chavenge ki fundavutni edukacia taro buteder aspoektia sar so si: Dejba suporto e siklenge ko drume majsukcesiale te sikljon o chave o lekcie ki shkola, em olengoro upis e siklen ki fundavno shkola em te djan majodoriga pire edukaciaja. I programa si la barabutne 200 casia em realizirimi si ko 4 masekoa. Prekal o teme ki akaja programa o kandidatia resle djanlipa ki organizacia pire bukjake te den suporto e siklenge ko sikljojbe o shkolsko materiali em sikli kerdi strategia em stili sikljojbaskoro ko athinalipa o kapaciteto e sikleskoro . O kandidatia resle te oven olen pativ sar djanlipa em moptivaciono aspekto e siklenge em e jerienge te keren majbaro progrrsi ki edukacia. O kandidatia si edukcirime te keren pozitivno komunikacia e jeriencar  em e shkolencar thaj e lokalno jekhinaja so kerel panda majlachi kontribucia ki realcia shoka/ jeri. O kandidatia djanen te keren em evidencia basho rpogrersi e sikleskoro.

Faktea kaj akaja profesionalno programa so chajljarel sa o aspektia em standardia em si kerdo suporto e themakere instituciendar em dji akana siklile pobuter taro desh persone pedagoshko asistentnoa oj valjani te resel paralelnto themakoro institucinalno suporto te shaj o kvaliteto te djal angle ki funbdavutni edukacia majbut e siklenge kaske si phare o sikljojbe sar so si teleperavdi kategorija grupa sikle  jali si len zaruripa tari pedagoshko/psiholshko suporto . Mangaja akaja opcia te ovel dikhli tumendar em ko jekh akceptirime tumendar taro institucie. kana bi den asavko suporto akava profesionalno profilo so si but importantno te arakhel piro than em te anel majzoralipe ko edukaciakoro sistemi ka phravel pe shajdipa em te keren buti o kandidatia so akana si len sertifikatia em okola so ka keren aver kursi te resen dji ko sretig\fikatia, Majbaro dopheriba akale profiloske si lachipa e chavenge ki fundavutni edukacia amare themake. Te reslja pe akaja institucionalno susportio akava profesionalno kadari ka vazdel o kvaliteti e edukaciakere procesoske em ka dopherel o pozitivno trampe ki fundavutni edukacia so akana keren leske promocia. Bi mangav te akcentirinav nekobor kanonikane segnentoa ko kanoni fundave edukaciake a so tumen rodena da:

- Membro 3

Sakone chave si le zaruripa bilovengoro em kvalitetno edukacia ki shkola. .

-  Membro 4

I fundavno edukacia buvljola ko nekobor aspektoa em odova:  - majbaro interes em sasto progresi e sikleske,- jekhutnipa, akcepcia em inklusia,- sasto karakteri ki funbdavno edukacuia,- kvalitetno edukacia em internacionalno paralela ko sikljojbe e siklenge, - aktivno leiba thaj e siklenge ki shkola em ki jekhin, - hazri o chavo sasto djoivdipa te educirinel pe, - progresd em akcepcia e diferencienge, - interkultura, multikulturam  fizichko siguriteti em sastipem autonimiam kompetencia d jovaplipa- partneri mashkar shkole, jeria em i lokalno jekhin.

- Membro 11

(1) Fundavno edukacia si instiyucionalno kadrovsko em saorganizirime  ki forma so dela suporto ki inkluzija e chavenge ki fubndavno edukacia.

(2) Inkluzivno edukacia si proceso so lelape sar fakti ko diferentno individualno zaruripa ko progres e sikleske dejbarja jekh a jekh shansa te ikeren pe manushikane niamia em kvalitetno edukacia.

(3) Inkluzivno edukacia ko akti (2) akale membroske odolea so dopheren pe otrampe ki akcepcia e edukaciakere programake, akcepcias, struktura em strategia e siklenge so si limituirime barabutni visia em te vakerel pe e themake kaj si la obligacia te arakhel varianta sa o chave te educirinen pe.

(4) Inkluzivno edukacia sa e chavenge ki fundavno shkola definirinel pe e Koncepciajaja tyaro inkluzivno edukacia so anel la o ministeri palo propozalo taro Ofiso em oj editirinel pe ki internet rig taro Ministeriumi bashi edukacia  ko majodorigutno teksto sar Mionisteriumio em Ofiso.

(5)Infrastruktura, individualno suportoim edukaciakoro plano, nastavnikoskoro plano em programa ki fundavni edukacia akceptirime prekal individualno kapacitetoa e sikleskere.

(6) Paralelno akomodacia ko stav 5 akale membroske si i tranmpa ko anavkeriba em akcepcia ko shartia tari edukacia em ko desave monetia ma te kerel narsrazmerno em navaljanutni pharipa e shoklake , a resarinaja te shaj sako chavo te ikavel pe manushikane niamia em tromalipa so si len limiti ko sikljovipa sar jekha jekh funda javere chavencar.

(7) Nabarikada dji ki infrastruktura em aver so havel ole te kerel pe siguriteto okolemn o limitirime te overl olen pristap jekh a jekh shansa sar avera da, fizicko trujalipaske, informacie, komunikacie, konekcijaja informativno e komunikacisko tehnoloshke sistemia ki fubdavni shkola.

Ka ovel seriozno te dikhel pe akava shajdipa em pakjiv akava lungo udjardo napohodno profilo ki fundavutni edukacia - Pedagoshko asistento te ovel kotor ko suporto ko institucionalno sistemi soodvetno suportoa.

Akate siem te valjani em sugestienge em progresi ki programa so dikhajala kaj chace trubulk em siem akate so valjani avereske da.

Kolumna taro Zoran Dimov: 2021 bersh e Romenge ka ovel panda pophari taro 2020 bersh!

Ake siem ko agor ko akaja butederenge but pharo bersh . I 2020 bersj na te achol ki memoria prekal o lachipa numa ka ovel sar jekh taro majbilačhe. Odoleske paše 95% kergja i sasti Pandemia taro Kovid 19 so kergja negativno efekti ko sakodiveseskoro dživdipa e manušeskle taro sa o aspektoa, Akava lumiakoro fenomeni na rotiringja em na bistergja em amare thema a ko jekh em e Romen so dživdinen akate.
2020 berš ko socialno em ekonomsko plani sine bari dupka. So si majdaravutne bizi diferenca akaja pandemia ka ačhol jali na o zijania si but bbareste. Ko odova plani o 2021 berš ka kheden pe em gejnenpe kobor si našavde Odova sikavel kaj o Roma sine majmarginalizirime deceniencart em beršencar a odova sikavel kaj ko akava da 2021 berš ka ovel panda pophareste. O fakti si kaj ki akaja bari belja ko ka del pe godi bapš e Romenge? Odva sikavel kaj tari jekh ekonomsko rupa o Roma ka khuven ki panda jekh majbari ekonomsko rupa ko 2021 berš. Nane te ovel avgo drom.
Ki edukacia em reforme ki edukacia odothe da na sium baro optimisto. Trujal o pharipa ko edukaciakoro procesu em nanipa tehnikane alatke em instrumentoa te sikljovel pe on line sar so si lap-top, kompjuteria, telefiniam, tabletoa einternet em aver o romanw čhave ka oven panda majhebndikepririme ki edukaciua da . Dutjo dopherdo fakti si kaj nane konektirime ni jekh romano suvjekto ko ekipe so keren o reforme ki edukacia. Odothe ka džanel pe kaj i romani člhib si trinto akcepcia kote pali makedonikani em albanikani ola si trinto em ola ni liparde si odothe, Znači ko 2021 berp ka ovel panda popharo edukaciakoro berš.
Taro politikano aspekto em o romano politikano angađmani šaj te vakera kaj ko akava 2021 berš nane te ovel optimistikano soske e Romenge na hramonel pe jhanli šukare . Odova si soske ko momenti nane importantno romano subjhekti ili politikano romano lideri so si faktori ki politika, A ko jekh sa džala kontra ko than te ova unime amen o Roma ovaja poltikane hulavde , TRe na sine Uniba ko Roma i politika ko akava 2021 berš ka ovel katastrofa. Odothe phanel pe e faktea kaj akana ko 2021 berš ko oktomvri planirime si lokalno alusariba Prekal o proekcie isi nekobor struje kote intersno si i komuna Šuto orizari kaj akana mangen te protežirinen jekh opcia avgo dizjakoro šerutno te ovel džuvli so si aktielno precepcia akanutne komunakere legaripaske.
A fakti si kaj te legarel pe jekh komuna valjani te ove špukar menadžeri jekh e komunake em realizacia em proektonge . odova da kotor ka dikhel pe akana kana i komuna Šuto orizari lelja 1 milionia aeura bašo proektia. Ka džanel li te kerel pukare buti.
Ko imačka lo nuti e Romenge o Kovid kergja bari diferenca so mukhlile pherdo atri buti . Ka džanel li kaj e Romenge da ko akava 2021 berp valjani biznis samacia . Phareste! Akana o Govermenti notirinel keh biznis pakeri sar suporto ama nane nisavo ekmstra program e Romenge baši buti. Ka ovel li kerdo pharste našti vakerel pe. Ko jekh o španse si minimalno.
Jekh taro momentia ko 2021 berš si o popis. Ov si planirime ko april 2021 berp em si importantno statistikani operacia . Dažnel pe kaj o Roma palo Makedoncia em Albancia trinto. O Roma trubul te džanen kaj si but importantno te deklaririnen pe sar Roma
Ka ovel li odova agjaar? O Roma ko starti si ko minus 2000. Roma. Okola 700 so akana ka len desavo dokumenti indetigfikaciake ka nadžanel pe pšaj li ola delkalirinen pe sar Roma. Panda mabuteder 100 udžarena a nane nikote registririmea Roma. O popis si momenti čačipasle. Džanel pe sine ko nakhlo periodu kaj o Roma šaj lokehste ove Makedoncia, Albancia jali Khiraja. O riziko si odova. Ki Paščimali Makedonia o Roma paj oven Albancia, Ki Centralno Makedonia šaj ovcen Makedponcia a ki Purabali Makedonia Turklie,.
A klana valjani aplikacia sar deklaririme Roma bukjake jali stipendienge odma si kameleonia em iranen pe kaj si ola Roma. Odova si amaro bibahtalo Romane realiteto. 2020 berp sine kalo, ama premal mande o 2021 ka ovel panda pokalo. Pokalo em tariamari kali morthik, Ma te oven ki mirthik e Romengiri!

Kolumna taro Zoran Dimov: O Govermento tari North Makedonia taro budžeti e 2021 beršeske e Romenge hulavel paše 1 milionia eura. Si li akava budžeti baro?

Ko agor e berđšeske sar diveseskiri agenda sine votiba e beršeskere budežteske ki Makedon ia bašo 2021. berš. Votingja pe e majbare dži akana budžeteske ki Makedonia 4 milijarde eura. Ko odova budžeti si planirime love suportose em Implementacia ki Dekada em Romanei strategia . Hulavde si paše 60 milionia denaria jali paše 1 milioni eura.
Džanlipaja kaj persiberšeskoro Budžeti hilavdo e Ropemnge sine paše 300.000 eura pohari taro akava berp neko ka vakerel „Super!“ Barilo o budežti e Romenge.
Ama dela pe dopherdo pučiba konstataciajaj kaj odola 300.000 eura na sine istemalkerde em sine dende averenge em logično si kaj akala love si odola so nane istemalkerde.
Dujto momenti si kaj o sabarabutne budežti legarel paše 4 milijarde eura a e Romenge si dendo 1 milioni eura. Si li šukar? Ama ka dža redoa. Evidentno si kaj e Implementaciake ki dejada em Strategia e Romenge ki amari them o hulavde love si legarde premal desave prioritetoa: Ministeriumi Transport, 325.000 eura. Ministerstvo baši sociala dopherdo donaciancar 180.000 eura, Ministerstvo baši edukacia e donaciencar 395.000 eura , Ministerstvo sastipaske 65.000 eura. Odola love so si hulavde majpakjavutne si angleder planirime, ama koboro o institucie (ministeriumia, komune thaj avera) ka ovel olen čačutno mangipa em kapacitetia te realizirinen odova si aver pučiba. Sar egzamplo. Ako o Ministeriumi bašo transport taro planirime 325 mile eura ka kerel baši droma, pani, kanalizacia . Ama kote si o love kherenge? Ako ko Ministewriumi sociala barabutne e donacianecar isi 180 mile eura kote paše 35.000 si planirime gartenege o resto bašpo RIC-ia kote trujal o aktuuelno RIC-ia ka phraven pe ki teritorija ki sasti Makedonia. Ama dali ka phravgjon em ka profunkcionirinen? So ka keren buti, kaske ka den raportoa so kergje buti ko ka khvel ki buti savi edukacia em kola kriteriumia ka oven odova si aver pučiba .
Majbaro budžeto isi e MON paše 395.000 eura kote stipendienge e romane čhavenge ko mašakarutne škole ka den pe 213 mile a o resto 180.000 eura e edukaciakere medijatorenge sar kotor tgari fundavutni edukacia. Ko than odola edukaciakere mediatoria jali pedagoško asistento te khuven ko ingerencie e komunenge em e školenge sar bukajrne odothe but lokheste o resto 180.0000 eura ka den pe ko avera thana . Egzamplo but lokheste i them te kerel ko 15 komune te len e romane edukaciakere mediatorien jali pedagoško asistentne em te čhiven len ki buti te hulalev lpe ola ka ovel paše 10.000 eura ki komuna ko beršeskoro nivelo. Odova si tikni suma e komunenge a ka ovel baro hairi em e školen em e jerien, em e čhaven.
Mahrai love si dende ko sastipe salde 65.000 eura sastipaskere medijatorenge . Ola valjani te khuven ki buri ko sastipaskere sistemia sar patronažno medicinakoro personali. Odothe valjani salde dopherde praktike.
A i poenta si aver. Hulavde si paše 1 milionia eura ama si li šukar? Fakti si kaj nane hulavde love ki Kultuira, Ko dživdipaskoro trujalipa, politikane istemo em jekhina jali evbentualno desave programe posebno Romenge bapi buti tari i Agencuia bukjake. Bukavlo ikljola kaj taro o Budežtio ki Makedonia e Romenge si hulavde salde 0.025%. Plastično vakerdo ko 100 eura ki Implementacia e Dekadake em startegia e Romenge hulavgje saste 0.025 centia. Ka integirinen pe em odova but! Ama mora te vakera kaj akava Govermenti dži akana hulavgja majbare love e Romenge!

FaLang translation system by Faboba

Од 5 Ноември 2022 достапен документарниот филм на СП БТР „Небо, Точак, Земја„ на Max TV и Max TV GO со пребарување –Видеотека

Mangava te vakerav

6-to Romano Čhavorikanoo muzikakoro festivali 
„Čhavorikano Suno 2022“ – SP BTR

6-ти Ромски Детски музички фестивал
„Детски Сон 2022„ – СП БТР

6th Romani Children's Music Festival
"Children's Dream 2022" - SP BTR

Momentalno Online

       Isi 247 misafirija so dikhena o ROMATIMES.NEWS

o Vakti

 booked.net

Majpopularno

Golden Wheel - Entry Application Form

Flag Counter

Amaro brojači genjela taro 13.01.2019
Gejnela isto manuša tari koja phuv drabarena amaro portali
Majtele isi sa-ko-sa kozom dikhle o portali