E Maksimeskiri literaturno kariera startujngja an o 1938 berš paramisijaja anavkerdi sar Les Ursitori , a agorkergja desavo tikno vakti anglal oleskoro meriba an o 1999 berš. Oleskere enja romania thaj jekh lil tikne naracie kergje le majproduktivno romano literati prozake an i Francia.

Oleskere lila sine kerde translacia an o 14 čhibja.

Bijame si an i Špania numa sebepi o civilno maripa an i odoja them taro 1936 dži ko1939. berš, o Matéo Maximoff pe familijaja emigriringja an i Francia , kote kergja da piri majbari leteraturno kariera.

Ov majbut hramosarel sine an i francijakiri čhib soske o šajdipa te hramosarel an i romani čhib sine but tikne.

Ov bašo magazini an o romane studie “Les Études Tsiganes” editiringja nekobor hramosarde naracie an i romani čhib ko kalderaško dialekto.

Ov ko jekh kergja translacia e Bibliake o Nevo kotor, a i translacia e Purane kotoreske na reslja te kerel sebepi so mulo.

Oleskoro romano La septième fille (1958) si editirime an i germansko čhib, dži kote i translacia pe romani čhib sine kerdo an o 1979 berš.

O Mateo sine paše familia e majpendžarde legendarno jazz gitaristeske o Django Rajhard.

Ko jekh an o 1971 berš sine kotor taro o timi so organiziringja pe o Jekhto Romano Lumiakoro Kongreso sar IRU Kongreso an o London kote sine spikero thaj šerutno translatori an o odova Kongreso.

Ko 1985 berš reslja i titula „ Vitezi taro niče bašo arti thaj literatura bašo dživdipaskoro aktiviteto taro franciakoro govermento so an o odova vakti sine o Žak Širak.

So ulo an o 16 Maj 1944 berš? An o konc logoro Aušvic II - Birkenau, o kotor anavkerdo sar "Zigouner lager".
Nesave Roma so sine ande an o Aušvic taro nacistoa nasine kerdi lenge tortursa numa sine thanjarde an o Zigeuner Lager . Odova sine hemimo logoro kote sine čhave, džuvlja thaj murša savo re phanle an o jekh than.

O romane phanle keren sine buti sar robia opservirime taro SS trupe thaj upral lende sine kerde medicinakere eksperimentoa . O D-r Josef Mengele taro SS trupe sadistikane thaj psihopatsko pendžardo sar " Angeli meribaske" lel sine Romen majbut čhaven thaj kerel sine majperverzno eksperimentoa.

Ki rakj maškar 2 thaj 3 avgusto javinakere saatencar ko 1944 berš sae phanlen taro kampo sine mudarde an o gasno komore. Sebepi akaja pendžardi historia oficialno si notirime kaj o 2 Avgusto si Dive e Romane Holokausteske.

O Nacistoa ko jekh odova mangle te phanen logoro thaj te mudaren sa e Romen ko gasno komore but angleder ko 16 maj 1944 berš. Ko odova periodi odothe sine 6000 Roma.

An o 15 maj 1944 berš nesave informac ie ale dži ko Roma kaj o nacistoa planirinen te mudaren olen odova dive. Javvinate an o 16 maj o Roma logorašia na iklile an o gejniba thaj na šunen sine e SS stražaren.

O Roma phanle pe andre an o olengere barake . Khuvgje an o šupe lele sa o kopaščia, tovera, thaj aver sastrnale bukja lele o račke em kergje peske sar šastra te braninen pe.

O čhave khedingja bare bara. Kana o stražaria khuvgje olende andre te legaren e Romen an o gasno komore ola uštile te maren pe sa dži ko meriba. ;aren pe sine savore em čhave em murša em džuvlja.

O Aušvic nikanan angleder na sine le asavki situacia . Sine mudarde em taro duj riga.
O SS nacistoa sine an o šoko soske saste na resle te peraven akava uštipa. Daravibaja kaj šaj te oven panda but aver lengere askeria mudarde, a ko jekh te keren te ovel uštipa em an o aver logoria trujal akava ola irangje pe an i piri baza.

Odova dive an o gasno komore sine mudarde avera džene a na Roma.
O nacistia mukhle e phanle Romen te oven bokhale thaj na den len sine hajbaske.

An o 23 maj 1944 berš o nacistia dislociringje 1.500 Romen an o Aušvic I a apalo odova buteder sine legarde an o konc logoro Buhenvald.

An o 25 maj 1944 berš 82 murša sine transportirime an o konc logori Flosenburg thaj 144 terne romane džuvlja dine bičahvde an o konc logoro Ravensburg.

Pohrai taro 3000 Roma konc logorašia ačhile an o Aušvic kote majbut olendar sine čhave.

An o 2 avgusti 1944 berš o nacistia kergje i likvidacia an o gasno komore ko Sektor V trujal so odoja da rat sine uštipen. Baro respekti akale romane heroenge!