I Britania si ko kalipa palo meripa e thagarutnake Elizabeta II ko 8 septembro 2022 berš – milja manuša sikaven sine piro mazunipa sebepi o meripa taro 96 beršengoro monaho avibaja ki Bakingemsko palata an o London em rakjatea avera resle em diveveskoro anglal I palata tharena sine momolja em mukhena sine lulugja. Gajreti dena sine e thagarutne familiake buteder Roma thaj Travelsia tari sasti Britania.

Jekh taro majbare FB grupe kote akaja jekhin an I Britania bičhavela ple informacie thaj aver notacie isi em but postia kote sikavena piro mazunipa thaj dena gajreti e familiake e meriba tari Elizabeta II so sine ko trono 70 berša.

E Čehiakere em Slovakiakere Roma isto sikavena piro mazunipa em respoekto primal I thagarutni Elizabeta II ko FB kote hramongje:”Bari persona ki modernikani historia. Muli ko plo phuripa”

Ola piro gajreti em hoš sikavena lafencar kaj odova si agor jekhe erake. O nevo thagar e Britaniake akana si olakoro majbaro čhavo so akana isi le thagarutno anav sar Čarls III , thaj akana palo 70 berša e britaniakere političaria ka vakeren: “Devla arakh e thagare”

Link: http://www.romea.cz/en/features-and-commentary/reportage/romani-people-from-britain-the-czech-republic-and-slovakia-express-their-grief-over-the-passing-away-of-queen-elizabeth-ii

Akaja si I storia tari Nastasia. Oj valjani sine te marel pe  baši uči edukacia soske sine preperutni taro sinti thaj romano preperutnipa, so panda si diskriminirime an o germaniakoro edukactivno sistemi.

I Nastasia Kordila – Balke si asistento an I fundavno škola Lehe ko Bremerhafen . Olake odova si so na lel pe sar definiriano akti:

„Te čaj jekh Sinti te ovel themakiri administracia jail te kerel buti ki themakiri administracia , na sine nisave  šanse. Mange odova sine sar naresli mangin. Odoleske ni chidel man sine te dav mi godi. Odova sine mange but dur“.

O Sinti thaj o Roma panda si diskriminirime an o germaniakoro edukaciakoro sistemi. Akava kerel regresia ko edukaciakoro progresi an o dživdipa, sar so sikavela o raporto tari Biathinali komisia bađo anticiganizmo taro 2021 berš . I Komisia duj berša kergja rodaroša e situaciake e Romencar thaj Sinti.

I Nastasia akava dikhel sar tipično stereotipo upral o Sinti thaj o Roma :”A o manuša vakerena:” But sine senzibilno”. Oja. Mi čhaj si but muzikalno, numa odothe dikhava rasiszmi. Ko avera čhave odova na sine odokhare refelktirime”I čhaj tari Nastasia akana si eftato klaso ki škola so si škola majuče rangoa. Isi la notacia 4 (butšukar sukcesi) prekal germansko čhib thaj matematika.

Okova so keren e familiajke tari I Nastasia akharel pe sar strukturno rasizmi. O rasizmi sar struktura mukhel o naegaliteti te legitiriminel pe sar “normalno” buti. Kerel pe lafi bašo gistorikane konektirime relacia taro deiba “zor” O Sinti thaj o Roma si terorizirime šelberšencar, Palo nacistikano terori  I marginalizacia geli majodoriga. O Nacistikano genocide upral o Roma thaj Sinti sine verificirime duri ko 1982 berš . O rasizmo thaj stereotipoa panda isi upral o Roma thaj o Sinti kote si okarakterizirime sar “mrzale em nabukjarne” thaj naadaptirinen pe loheste e avere naciencar.

Link: https://www.dw.com/sr/romi-i-sinti-u-nema%C4%8Dkoj-%C5%A1ta-god-radio-uvek-si-druga%C4%8Diji/a-61314969