Ова писмо го пишуваме со длабока загриженост во врска со неодамнешната консултативна средба организирана од вицепремиерот на Македонија во врска со отворањето на Поглавјето 23 како дел од пристапните преговори со ЕУ. Иако го препознаваме значењето на ваквите консултации на патот кон членството во ЕУ, сметаме дека е од суштинско значење да ги изразиме нашите стравувања за сегашниот пристап.
Процесот на консултации е основен аспект за обезбедување дека преговорите за пристапување во ЕУ вистински ги одразуваат интересите и аспирациите на граѓаните и граѓанското општество на Северна Македонија. Сепак, неодамнешната организација и извршување на состанокот покренаа сериозни сомнежи за посветеноста на владата за поттикнување на вистински дијалог и постигнување значајни резултати.
Поканувањето на граѓанските организации само со најава за еден ден е пристап кој ја поткопува вредноста на нивните придонеси. Вистинската соработка и информираните мислења бараат време за темелно истражување, внатрешни дискусии и развој на добро разгледани препораки. Оваа брзање го намалува кредибилитетот и искреноста на целиот консултативен процес.
Понатаму, нејасноста на агендата на состанокот само го влошува прашањето. На граѓанските организации им треба јасно упатство за тоа кои аспекти од Поглавјето 23 се разгледуваат и конкретните точки на загриженост. Без таква јасност, дадените предлог препораки можеби нема да се соодветно релевантни, што би ја поразило целта за ангажирање на ГО на прво место.
Иако го разбираме тврдењето на владата за приоритизирање на инпутите усогласени со ЕУ и владините приоритети, важно е да се забележи дека процесот на пристапување во ЕУ не се однесува само на владините одлуки. Тоа е сеопфатно патување кое бара активно вклучување на сите засегнати страни. Принципот на целосно и ефективно учество на граѓаните и граѓанските организации не е обична формалност – тоа е камен-темелник на градење силно демократско општество кое се усогласува со европските вредности.
Нереалниот рок од помалку од 10 дена за ГО да ги подготват своите препораки е неразумен и контрапродуктивен. Оваа временска рамка сериозно го ограничува квалитетот на препораките што може да се дадат и го поткопува кредибилитетот на процесот на консултации.
Згора на тоа, одлуката за задржување информации од граѓаните под премисата на „чувствителност“ ризикува да ги отуѓи токму луѓето чија иднина се обликува со овие преговори. Транспарентното и одговорно владеење е основата на успешното пристапување во ЕУ. Непочитувањето на важноста на јавната свест и разбирање само ја поткопува довербата што граѓаните треба да ја имаат во нивната влада.
Ги повикуваме и Европската комисија и македонската влада да го преиспитаат пристапот преземен во овие консултации. Процесот на пристапување во ЕУ не е само низа бирократски чекори, туку трансформативно патување кое ги вклучува срцата и умовите на сите граѓани. Тоа бара отворено, инклузивно и партиципативно одлучување.
Во духот на поттикнување на просперитетна и хармонична иднина за Северна Македонија, ја повикуваме владата да обезбеди соодветно време за граѓанските организации да ги подготват своите придонеси, да ја разјаснат агендата на состанокот и да се погрижат гласовите на народот не само да се слушнат, туку и вистински да се земат предвид. Овој момент нека биде доказ за непоколебливата посветеност на демократските принципи, кои лежат во срцето на европскиот проект.
