Sebepi e Maškarthemutne Diveseskoro e Manushikane niamenge, Komisia vash Prevencija thaj Protekcia tari Diskriminacia kamel te cidel o dikhibe e publikako thaj e responsibilune instituciengo vash e situacia ano naformalno beshipasko than kote majbut djivdinena o Roma. Kava problemo reprezentuil sistemsko, rasistikano thaj etnikano diskriminacija thaj si rezultato katar deše beršengo neglijencija pala čačimata thaj trubujimata katar majčorole dizutne save trajin pe margine amare societatosko.
E reklamacie karing e Komisia katar e romani komuniteta thaj e romane civilne organizacie pala na-egalutno akceso pe butja thaj servisura pe baza e etnicitetosko thaj rasako, save referirinen pe e kondicie ande naformalne bešipnaske thana, avile maj but.
„E kondicie ande save dživdinen e Roma si but bilačhe, butivar telal o nivelo e proklamirime standardurengo pala adekvatno bešipe. Odola si lungovakteske bešutne bešipnaske thana saven isi naklaro vlasnikoskoro statusi, avral o urbanistikano planiribe, kola nane len bazaki infrastruktura, thaj o servisia taro themsko sistemi si phare te resel pes O procento e Romengoro so nane len vlasnikoske dokumentia bašo piro bešipe si. buxlo. O maj baro numero (95%) lendar trajin ande forura, numaj maj but si koncentrime ande maj čorore thana (geto) vaj ande foroske thana," phenel i Komisia.
Vov majdur phenda kaj akala si bilačhe kerdine bešipnaske thana bilačhe kerdine kherenca, bizo akceso ko pani, kanalizaciako netvorko, asfaltirime droma, elektrika thaj aver bazake utilitetura save si ande moderno lumia. Sa akava del kontribucia, sar so si phendo, ki jekh na-egalutni startoski baza thaj dživdipaskere šajdipa komparativno e javere citizentencar save train ko barjardo mahalo, bešipe, distrikto ja foro. Sar rezultato bilačhe bešipnaske kondiciengo, sikavel pes jekh serija aver socijalne problemurengo, sar so si socijalno ekskluzija, nadostato inkluzija e čhavorrengi ande edukacija, pharipe te resel pes buti, sastipe, socijalne čačipa thaj aver publikane servisura.
Le chore konditci ande khera si vi jekh pućipe pa shavorenge chachimata thaj vi jekh pushipe pa gender jämställdhet. E džuvlja thaj e čhave kotar akala bešipnaske thana arakhen pes sistemsko diskriminacia savi kerel prevencia pala egalutne šajipa thaj emancipacia.
Palo angleder zumavipe e themesko sar ini e themutne thaj maškarthemutne organizaciengo, e bešipnaski situacia e Romengi ko RSM si panda brigaki.
E problemura ando Momin potok, Shtip dispanzeri, Kochanska purane kazarme si numaj kotor katar e problemura save si aktuelne beršenca thaj pala save, bibahtake, si numaj deklarativne angažmanura.
Te si o kher jekh universalno manušikano hakaj savo si pindžardo pe maškarthemutno nivelo ande maj but katar šel nacionalne konstitucie ki lumia, o esenso e realizàciaqo e hakajengo si i humanistikani realizàcia kaj o manušikano źivdipen si maj but katar o ćororo egzistènca, kodo si, ke vov vi kodo si te avel adekvatno kher savo inkrel varesave standardura. O hakaj sakova individuesko sito siguruno kher thay komuniteti, sar kotor e preduslovipasko vash yek pachako thay dignitetuno jivdipe. O kher si jekh angluni kondicia te śaj te utilizin pes sa e aver xakaja.
Pučipa pala khera, numaj po centralo nivelo, si kotor katar kompetencie bute instituciengo po lokalo nivelo. Sar si pe kompetencie thaj odgovornosti taro lokalno korkorroortuibasko jekhina, i komuna si direktno odgovorno bašo lokalno ekonomikano thaj urbano barjaripe e komunakoro.
O kherakere problemia e romane komunitetake si determinirime thaj ki Komisia bašo Prevencija thaj Protekcia taro Diskriminacia prekal nekobor peticie dende taro themutne thaj maškarthemutne organizacie. Nekobor opinie bašo etablerimi diskriminacia taro nekobor komune thaj institucie si adoptirime, thaj jekh generalno rekomodacia si vi adoptirimi.
E Komisia pala Prevencija thaj Protekcia mamuj Diskriminacia sar organo egalitetosko ka džal maj dur te arakhel e hakaja e marginalizirime grupengo ande relacia e dine legalne bazenca, maškar lende etniciteto thaj nacionalno afiliacia, zorales inkurajindoj e dizutnen te roden respekto thaj realizacia lenge manušikane hakajengo.
Te laćharel pes i situacia anθ-e biformalne beśimata trubul seriozno angažmano, investicie thaj maśkar-institucionalo kooperàcia. Amen mangaja te o kompetentune institucie te keren buti ano phanglipe e rekomandaciencar e Komisiake, te adoptinen thaj te implementirinen plania bašo lačharipe e situaciako ano naformalno bešipnaske thana, angleder te den bazikane kondicie sar so si o pani, kanalizaciako netvorko, elektrika, urbanizacia e e beshipaske thana sar vi programura pala socialo inkluzia e manushengi katar kadala beshipaske thana.
Link - https://tocka.com.mk/vesti/502222/nasite-prava-nasata-idnina-tokmu-sega-10-dekemvri-megjunaroden-den-na-covekovite-prava
