An o 1937 berš o Januš sine alusardo sar thagar e Romenge an I Polska em ko stadioni kote sine pherdo manuša ov vakergja: “ Ka bičhavav delegato ko  Muslini te vakerel leske te del amen nesavo  kotor phuv ko Abisinia te šaj odori dživdinen o Roma., Amare naciake na trubul pobuter te dromarel em vakti sit e agorkerel amaro nomadikano dživdipa. Ko sig vakti amaro represent ka ovel kotor tari Liga e naciengiri”

Akava sine salde jekh kotor taro mangipa te kerel pe them e Romenge ko starti taro XX veko, paše sar okova (S)cionizmo. O duj da grupe sine stalno diskriminirime thaj paldime ki piri them, kerena sine internacionalno konferencie te šaj keren uniba pire naciake, thaj rodena sine avrutno suporto. Ko starti taro XX veko legarel pe sine debata odoleske kote trubul te ovel I them e Romengiri. Ko akti taro (S)cionizmo, nesave hristijansko lideroa kamen sine te keren jaudiengiri them an o Madagaskar, Britansko Gvajana  jale em Uganda . Ko jekh sine akti kote o Roma so pakajana sine kaj ka ovel lken piri them numa kote ka ovel odoja them  sine putardi sar debata. Šaj te ovel sine em I Abisinia , a nekoo pakjala sine kaj o darhie si tari India , em majšukar te uvel nekote trujal I len Gang. Ko jekh gindinen sine kaj šaj e South Afrika  pa em Egipet alo sar alusar, An I Abisinia o Musolini gindinel sine te formirinel Jaudingiri  them , em akala duj grupe but droma sine miksujme. Numa an o XX veko o Avgo Lumiakoro maripa kergja bare trampe ki politika primal o Roma . O neve kerde jail neveformirime nacie sar so sine I Polska thaj I Romania, anketirinen teritorie em agjaar lele I kontroola upral o Roma . Kana I Romania anketiringja I teritoria tari Transalvania , deš milja Roma tari austroungarsko kontrola pelel telal I Romansko kntrola  em an I  romaniakiri them em kergje bare Roomane mitingoa. Odova sine vakti kana iklilo o Jorgos Lazurica kote ulo lidero e Romane plitikake prekal o Generalno Unia e rumunsko Romenge . Prekal oleskere statie thaj hari politikani  sabotaža v ulo lideri ko uniba e romane populaciake  an I jekh stabilno jekhin. Oleskere keribaja zori kergja pee m oo Internacionalno Kongresi sa e Romengoro kaskiri resarin sine te kerel unime thaj stabilno Romani nacia.

Link: https://romskikutak.info/index.php/2023/05/02/planovi-za-stvaranje-drzave-za-rome-kraljevi-roma/?fbclid=IwAR0EqCtw10b_Gi0R3SQqVwksLFBz8ppqtfIxSEBbTO0pjfHob6B6OUMNpYY

Angleder pobuter taro 17 berša ko 1 novembri 2005 berš o generalno asamblea taro UN rezolucijaja 60/7 notiringja o 27 Januari – Internacionalno dive ki memoria e viktimenge taro Holokausto

Koa kava dive liparaja kote paše 6 milionia mudarde Jaudie, upreder 500.000 thaj pobuter mudarde Roma thaj Sinti thaj panda aver 11 milionia manušpa so sine viktimia e nacistenge . Liparibaja kaj amaro džovaplipa si sar manuša em sasoitnipe akaja bibaht taro odova periodi ma te bistro la!

Majbut istemalkerdo termini “Holkaust” avel taro antičko vorba “ olokauston” so

I mangin te šaj lafencar notirinel pea kava civilizacisko krah kerdo taro teganutne politikane structure thaj apetitia sako drom ka ačhol sar predizvik.

Akava reflektirinel pee m ko oficialno anava e diveseske sar “Dive ki Memoria e viktimenge taro Holokausti “ kerdo terminološki ko 1996 berš taro teganutno germaniakoro president Roman Hercog a palo odova tari rig e UN ko 2005 berš.

Kana kerel pe lafi bašoo HOLOKAUSTI sako drom gindina ki neasvi kali rig taro Dujto Lumiakoro maripa gind ko nacistoa, ko Hitelr ki masovno egzekucia e Romen thaj Sinti , Jaudie, LGBT preperutne thaj avera, Numa importantno si ma te bistar odova peridoi em te hulava maškar amaende odola momentia.

Trubul te lipara o bilačhe bukja o bibahtale momentia so sine soske na prependžaraja odola bukja ko amaro sasoitnipa, ma te oven palem kerde a ni akana ni ko avutnipa. Trubul te ova aktivno akana, iranibaja o lekcie taro nakhlo periodi  em te kera lačho avutnipe sa amenge sar manuša!

Premal amende sar IRU valjani te vazdel pe Amari gind ko sa amende thaj valjani aktivno te la than ko maripa mujal o antisemitizmi, diskriminacia, natolerancia thaj anticiganizmi.

Odova mariba  šđaj kera prekal kerde aktia, konferencie , dialogoa barabutne koordinacijaja thaj kolaboracisa e europakere instituciendcar o IRU o vaer NGO , politikane subjektoa thaj aver oorganizacie.

Odoela pakajaja kaj ak arakha i Memoria taro Holokausto em i viktimia so sine i historia, em kultura ko Roma sar jekh taro majkale periodia an i akaja historia e Roomengiri.

Ko  agor o IRU o Internacionalno dive e Memoriake ko holokaustri notirinela kaj ko vakti kana i lumia arakhel pe ki jekh sasti kriza a odova si o maripa an i Ukraina isi em jekh aver „maripa“ kerdoo ki aver forma a dodo si o antisemtizmi.

„ O Antisemitizmoi negirinel o čačipa kaj amen sar manuša savore siem sar jekh, isi amen manušikano respekto em digniteto , kaj o manušikano dživdipa si but moldikano soske si unikatno thaj sako drom ikerdo., Ko odova o antisemitizmi o rasizmi, em o nacizmi keren hulavipa maškar o manuša em nacie ko pobut jali pohari moldime, em putren o drumo taro ilengiri dehumanizacia em peravipa. Oakava “maripa” šelberšencar” kergja diskriminacia mujal o Roma, o jaudie, em avera nacie so ko agor kulminiringje holokaustoa.

O Antisemtizmi kerel palem mutaciua sar negaciua e holokaustoske thaj sar moralno savala amare generaciake sit e respektirina o digniteti sakone manušeske , te ova solidarno primal o teleperavde  thaj te da amen godi ko holokausti  em nikana ma te ovel palem odova.

Let us not forget

Ma te bistra

Respektoa

Zoran Dimov

Presidento an o IRU