Korpe portokalencar em mandarine , tergjol žamba tari keramika ko udar taro o dukjani tari Helena Konseisao.
“Savoren si akate asavke žambe ko udara” vakerela oj. “ Odova sit e daravkerel e Romen soske ola darana taro žambe”. Asavke figure ko pobuter dukjania, kafičia, baria em restorania ki sasti Portugalia .”Niko na mangel Romen kop le lokalia”vakerel I Konseisao.
Oj vakerel kaj džanel o portugalsko kanoni thaj kaj akava akti si diskriminacia ama odova keren soske primal olende namangen manušen so čorena em kerena problemoa.
Deš dukjandžie ko Porto vakergje kaj čćhiven odola keramičko žambe te šaj iranen e Romen ma te lhuven lenge ko dukjania. I Konseisao vakerel le phravde a o avera vakeren odova garavde kaj odolea sikaven kaj o “Roma namangle ko olengere dikjania”em rasno diskriminireinena len. O Roma ki Portugalia resle ko XV veko a sar dizutne sine verificirime ko 1822 berš.
Paldime , diskriminirime vekoncar ola ačhile sar majdiskriminirimi nacia ki them. O rodaripe kerdo tari Agencia fundavudtne niamenge ki Europakiri Unia (FRA) ko 2016 berš sikavela kaj 71% taro protigalsko Roma sine kerdi diskriminacia upral olende ko angluten 5 berša.
Premal I studija “O Roma majodoriga si len baro nivelo diskriminacia em na jekh tretmano. Ko jekh ko 2018 berš o Gil sine jekh taro 18 Roma taro diferentno thana ki them so lele than ki kampanja bašo te vazdel pe I gind baši diskriminacia taro “keramičko žambe”

Link: https://www.aljazeera.com/features/2019/2/4/portuguese-shopkeepers-using-ceramic-frogs-to-scare-away-roma

Ko 12 Oktobro 2020 berš ki Germania ikergja pe konferencia ko majučo nivelo prekal Video taro Presidiumo tari EK ki tema:”Strateško programa ki EU baši inkluzia e Romenge dži ko 2030 berš” Ki konferencia than lele europakere em nacionalno organizacie.
I Helena Dali komesaro tari EK notiringja I importantno rolja ki edukacia e Romengiri, aktiviteto em minimal impact so sine suportea dendo ko avera diskusie.
Ki konferencia kergje diskusia em o aver trin euroromane deputatoa ko EU Parlamento o Piter Polak, Romeo Franz em I Livia Jaroka . I Livia Jaroka notiringja o egaliteto ki edukacia, minimum standardi buti em kherutnipa sar e solidariteto. Ko jekh si liparde kaj trubul te šunel pe o Romane lideroa.
Buteder diskutantia vazdingje o pučiba ki kerdi anketa e Romenge tari FRA . Olakoro direktori Majkl O’Flaherti, vakergja kaj sako themakiri strategia si importantno , sar indikatori ki opservacia e themake.
Birgit Van Hojt regionalno represent ki Europakoro Ofiso manushikane niamenge ko UN
(OHCR),notiringja o raporto taro UN manushikane niamenghe internacionalno procesia implementacia independietet opservacia em sine notirime o thema taro Pashcimalo Balkano, Odola thema resle bari samako but diskusie ko vakti tari I konferencia.
I Katerina Materinova vice generalno direktoro ki EK notiringja kaj si buteder importantno em phari situacia ko Pashcimalo Balkani. Oj potenciringja o zaruripa ko procesi taro kreacia e politikonge romane dzuvlja em funkcia e berzake ki buti. Thaj nane lachi I politika so legarela pe e Rpmenge taro Pashcimalo Balkani.
Romano Kontakt point basho Romano Obdusmano
Ko duj finalno diskusie ki koferemcia sine kerdo suporto e inicijativake so kergja I Internacionalno Romani Unia – IRU ko 29 juno 2019 bersh te kerel pe nacionalno punkto e Romenge. Ki Plenarno sesia taro IRU ko 2019 bersh olakoro president o Zoran Dimov dengja piri idea Romano Ombdusmano em sine akceptirime . Ko agor e Konferenciake tari EK I Vera Jurova em op vicepresidento tari EK vash transparentnost Majkl Rot, themakoro ministeri ki Europa o ministeriumi avrutne bukjenge ki Germania, o duj punktoa lipargja sar nacionalno punktoa e Romenge, I Vera Jurova angja ko jekh minimum impact , a o Majkl Rot nanipa kompjuteria e chavenge.
----------
EU Roma Strategic Framework documents:
https://ec.europa.eu/info/publications/new-eu-roma-strategic-framework-equality-inclusion-and-participation-full-package_en