I politikani participacia e Romenge sine la importantno datumia so angja trampe an i percepcia e Romenge taro aver nacie.
Saste si pendžarde kaj 1971 berš thaj o Jekh Romano Kongreso an o London si jekh taro majimportantno datumia e Romane politikane participaciake.
Numa isi aver da momentia so sine importantno angleder te ikerel pe o Jekhto romano Kongreso. Dži akana sar participientia akale organizaciake džala majodorig i Internacionalno Romani Unia -IRU so ko piro agorutno Kongreso kerdo an o mart 2016 berš ko Skopje, Makedonia kote sar prezudento sine alusardo o Zoran Dimov. Numa liparibaske si thaj aver datumia:
Ko maškar e XIX vekoske kana o Romano aktiviteto kergja i Romania te tromarel thaj činavel o Kanoni robonge o Roma an i Romania so gejnela sine paše 200.000 Romi.
Ko jekh ko agor e XIX veko ikljon pobuter Romane aktivitetia an i konekcia e manušikane niamenge , diskriminacia thaj avera. Odola Romane aktivitetia notirime si an i Germania, Italia,Špania, Rusia, Ungaria, Britania thaj Bugaria. Pali Oktomvrisko revolucia ( 1921-1922) kana ikljona neve "Romane Unie" an i Rusia . Majuči forma tari organizacia e "Romane Unienge" ko odola centria si praktikujme gazete, emisie an i romani čhib, lila, kulturakere aktivitetia thaj avera.